Cadmi (Cd) là một trong những kim loại nặng có độc tính cao, thường tồn tại trong đất canh tác do các hoạt động công nghiệp, sử dụng phân bón không kiểm soát và ô nhiễm nước tưới. Bài viết này trình bày các cơ chế tác động của cadmi đến cây trồng, từ mức độ sinh lý tế bào đến ảnh hưởng năng suất, đồng thời giới thiệu giải pháp phát hiện sớm ô nhiễm cadmi trong đất bằng Máy đo Cadmi trong đất ZD-3003.
1. Cơ chế ảnh hưởng của cadmi đến cây trồng
1.1. Ức chế quá trình sinh trưởng và phát triển
Cadmi gây cản trở hoạt động của các enzyme thiết yếu như ATPase và Rubisco, từ đó làm gián đoạn quá trình hô hấp và quang hợp. Sự hiện diện của Cadmi trong tế bào thực vật dẫn đến hiện tượng cây chậm phát triển, lá nhỏ, thân lùn, sinh khối suy giảm. Trong điều kiện ô nhiễm kéo dài, cây trồng có thể không hoàn thành chu kỳ sinh trưởng.
1.2. Gây tổn thương rễ và giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng
Cadmi tích lũy tại vùng rễ gây tổn thương cấu trúc biểu bì và mô dẫn, làm giảm khả năng hút nước và ion khoáng. Đồng thời, Cadmi cạnh tranh với các vi chất thiết yếu như Zn, Fe, Ca và Mg, gây ra hiện tượng thiếu dinh dưỡng thứ cấp, biểu hiện bằng vàng lá, chồi yếu, và rụng lá sớm.
1.3. Tích lũy trong các cơ quan cây trồng
Cadmi có khả năng di chuyển từ rễ lên thân, lá, hoa và quả thông qua hệ thống mạch dẫn. Sự tích lũy này gây biến dạng hình thái, ảnh hưởng chất lượng nông sản và đe dọa an toàn thực phẩm. Các loại cây ăn lá và cây lấy củ có nguy cơ nhiễm Cadmi cao hơn so với cây lấy hạt.
1.4. Gây rối loạn sinh lý tế bào
Ở cấp độ tế bào, Cadmi kích hoạt quá trình stress oxy hóa, sản sinh các gốc tự do (ROS) gây tổn thương màng tế bào, protein và DNA. Hậu quả là cây xuất hiện triệu chứng héo rũ, hoại tử mô, giảm sức đề kháng với các điều kiện bất lợi.
1.5. Nguy cơ lan truyền trong chuỗi thực phẩm
Do đặc tính tích lũy sinh học (bioaccumulation), Cadmi không chỉ gây hại cho cây trồng mà còn gián tiếp xâm nhập vào cơ thể con người qua tiêu thụ nông sản. Việc canh tác trên đất nhiễm Cadmi có thể gây ra hậu quả lâu dài về mặt sức khỏe cộng đồng và kinh tế nông nghiệp.
2. Phát hiện sớm ô nhiễm cadmi bằng thiết bị đo nhanh
Trong bối cảnh ô nhiễm đất nông nghiệp ngày càng gia tăng, việc giám sát và phát hiện nhanh hàm lượng kim loại nặng trong đất là hết sức cần thiết. Thiết bị máy đo Cadmi trong đất ZD-3003 đã được ứng dụng rộng rãi trong giám sát nông nghiệp thông minh.
2.2. Quy trình sử dụng
- Tháo nắp bảo vệ trên đầu dò kim loại trước khi sử dụng.
- Nhấn nút công tắc nguồn, thiết bị hiển thị trạng thái giá trị không.
- Đầu tiên sẽ xác định điểm đo đất, đổ nước khoáng (hoặc nước tinh khiết) xuống độ sâu ít nhất 10CM (độ ẩm tốt nhất 70-80%), sau đó cắm thẳng đứng đầu dò kim loại của thiết bị theo chiều kim đồng hồ xuống đất ẩm khoảng 8cm, sao cho đất và bề mặt kim loại của đầu dò dễ dàng tiếp xúc đồng đều, thời gian phản hồi khoảng 10 giây. Sau khi số hiển thị trên thiết bị ổn định, số hiển thị là giá trị đo thực tế.
- Độ chặt của đất sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sai số của giá trị đo, vì vậy cần thực hiện đo nhiều điểm theo phương pháp trên ở các điểm đo khác nhau để lấy giá trị trung bình.
Kết quả hiển thị dưới dạng số, đơn vị mg/kg, so sánh trực tiếp với ngưỡng an toàn theo QCVN 03:2023/BTNMT. Trong đó đất nuôi trồng, canh tác là đất loại 1.

Giới hạn Cadmi trong thực phẩm được quy định như sau:

2.3. Ưu điểm nổi bật
- Thời gian cho kết quả nhanh.
- Tính di động cao, phù hợp cho kiểm tra tại hiện trường.
- Độ chính xác ổn định, có thể sử dụng cho cả mục đích giám sát định kỳ và nghiên cứu thực địa.
3. Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm cadmi trong đất nông nghiệp
Để bảo vệ sản xuất nông nghiệp bền vững, cần triển khai đồng bộ các biện pháp sau:
- Giám sát và xét nghiệm đất định kỳ, đặc biệt tại khu vực ven khu công nghiệp, bãi rác, khu khai thác khoáng sản.
- Ứng dụng cây hấp thu kim loại nặng (hướng dương, cải xanh, cỏ vetiver) trong biện pháp phytoremediation.
- Bón chất cải tạo đất như vôi, zeolit, phân hữu cơ giàu humic để cố định Cd, giảm tính sẵn sàng trong môi trường đất.
- Xây dựng vùng canh tác an toàn, kết hợp truy xuất nguồn gốc và quy trình chứng nhận GAP nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và nâng cao giá trị nông sản.
CÔNG TY TNHH THIẾT BỊ SONG LONG
Địa chỉ: Lầu 4, tòa nhà Tân Kỷ Nguyên, 43 Tản Đà, p. 10, Q. 5, Tp. HCM
Điện thoại: (028) 38 539 616 - 19 hoặc (028) 38.539.625 ( Giờ hành chính )
Hotline: 0908 285 230 (Zalo) - 0902 802 330 (Zalo)
Email: sales@songlongvn.com quang.nguyen@songlongvn.com
Web: www.songlongvn.com www.slivn.com www.thegioithietbivn.com